Manzum Hilyeler Üzerine Bazı Yeni Bilgiler

Hilye, Hz. Muhammed’in fiziksel görünüşünü, güzel ahlakını, karakterini, vasıf ve sıfatlarını, kıyafetini anlatan aynı zamanda diğer peygamberlerin, dört halifenin, aşere-i mübeşşereden sahabelerin, Hasan Hüseyin ile bazı tarikat kurucularının öncelikle yapıları olmak üzere onlarla ilgili hususları da konu edinen, genellikle mesnevi nazım şekliyle vegenellikle manzum olarak yazılan, mensur örneklerinin yanı sıra çok az olsa manzum-mensur kaleme alınan levha şeklinde de hazırlanan eserlerin genel adıdır. Türk edebiyatında ilk izlerine 15. yüzyıldan itibaren rastlanmaya başlanan hilye, zaman içerisinde büyük gelişme göstermiş varlığını günümüze kadar sürdürmüş edebî bir türdür. Peygamber’e duyulan eşi görülmemiş sevgi, onun hilyesini okuyanın ezberleyenlerin bu dünyada ahirette mükafatlara erişeceği, onu rüyasında göreceği birçok felaketten korunacağına dair oluşan inançlar, peygamberin şefaatine vasıl olma isteği, iyi eser bırakarak gelecek nesiller tarafından anılma arzusu, rüyada görülen kimliği belirli ya belirsiz kimsenin hilye yazılması yönündeki sahasında Hâkânî’nin gösterdiği başarının daha sonraki yazarları üzerinde bıraktığı tesir Peygamber’in resminin yapılmasına İslam inancının izin vermemesi türün ortaya çıkmasında yaygınlaşmasında rol oynayan önemli etkenlerdir. Bu makalede tespit edilen 43 metninden hareketle hilyelerin tanımı yapılacak, Peygamber hilyeleri çıkış yazılış nedenleri durulacak, yüzyıllar içindeki gelişimi gözler önüne serilerek türle bilinen sürekli tekrarlananbazı yanlışlara dikkat çekilecektir. Ayrıca literatürde adı geçmeyen yeni metinlerinden benzeri manzumelerden bahsedilecektir.